W dniu 17 października 2019 r. Sąd Najwyższy Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie 7 sędziów podjął uchwałę o następującej treści: Sprawę o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p. rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a k.p.c.).
Uchwała powyższa zapadła na wniosek Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa. We wniosku wskazano, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, w sprawach o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, ujawniły się rozbieżności dotyczące wykładni art. 47 § 2 pkt 1 lit. a in fine k.p.c. odnośnie do wymaganego składu sądu w sytuacji, gdy powyższe roszczenia dochodzone są przez pracownika od pracodawcy na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, a nie na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Powołany art. 47 § 2 pkt 1) lit. a) k.p.c. stanowi, iż w pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy.
Biorąc pod uwagę argumentację przedstawioną we wniosku Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego, jak również treść powołanych, a rozbieżnych w tej materii, wyroków Sądu Najwyższego, Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów postanowił, iż sprawy o odszkodowanie – niezależnie od tego, że toczą się na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy – winny być rozpoznawane w tzw. składzie ławniczym, a więc w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, jaki jest przewidziany dla spraw z zakresu prawa pracy.
Co istotne, Sąd Najwyższy postanowił nadać tej uchwale moc zasady prawnej i zastrzegł, że przyjęta w niej wykładnia obowiązuje od dnia podjęcia uchwały.
Uchwały Sądu Najwyższego mające moc zasady prawnej wiążą tylko składy Sądu Najwyższego, niezależnie od ich rangi i liczby orzekających sędziów. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie może orzekać sprzecznie z taką zasadą prawną, chyba że nastąpi zmiana stanu prawnego lub też Sąd Najwyższy odstąpi od danej zasady prawnej. Jednocześnie odstąpienie od zasady prawnej przez Sąd Najwyższy wymaga zachowania specjalnej procedury przewidzianej w art. 88 ustawy o Sądzie Najwyższym. Związanie zasadami prawnymi tylko składów Sądu Najwyższego nie oznacza, że zasady prawne nie mają realnego wpływu na orzecznictwo sądów powszechnych. Zasady prawne zawierają bowiem określoną wykładnię danej normy prawnej popartą szeroką argumentacją i autorytetem Sądu Najwyższego. Niezastosowanie się do takiej uchwały wymaga zatem przedstawienia pogłębionej kontrargumentacji, która może się okazać niewystarczająca w razie kontroli instancyjnej danego rozstrzygnięcia. Nie jest przy tym też wykluczone, iż wydanie orzeczenia sprzecznego z uchwałą Sądu Najwyższego zwłaszcza mającej moc zasady prawnej – może uzasadniać skargę o stwierdzenia niezgodności z prawem. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2019 r., sygn. akt: III PZP 5/19.