Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego: Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowna jest ustalonym z góry pieniężnym świadczeniem dłużnika o charakterze odszkodowawczym, płatnym w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Co istotne, powołany powyżej przepis Kodeksu cywilnego ogranicza zastosowanie kary umownej tylko do przypadku niewykonania zobowiązania niepieniężnego, czyli takiego, którego przedmiotem od chwili jego powstania nie jest suma pieniężna.
Jednocześnie, częstą praktyką w obrocie jest zastrzeganie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy, przy czym przyczyną tego odstąpienia może być także niewykonanie przez jedną ze stron świadczenia pieniężnego (np. nieuiszczenie części wynagrodzenia w terminie). Na tym tle – w trakcie rozpoznawania sprawy przez Sąd Apelacyjny – pojawiło się zagadnienie prawne: Czy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania (zwłoki w spełnieniu) przez jedną z jej stron zobowiązania o charakterze pieniężnym? Sąd Apelacyjny – powołując liczne rozbieżne orzeczenia Sądu Najwyższego – zwrócił uwagę na dwa, różniące się, kierunki wykładni, dotyczące zastrzegania kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy. To skłoniło Sąd Apelacyjny do przedstawienia cytowanego powyżej zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2019 r. trzyosobowy skład Sądu Najwyższego rozpoznający sprawę, w której zadano ww. pytanie przekazał zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego.
W dniu 20 listopada 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów wydał uchwałę o następującej treści: Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2019 r., sygn. akt: III CZP 3/19.