Zgodnie z art. art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c ustawy Prawo budowlane Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Oznacza to, że „instalowanie tablic i urządzeń reklamowych” (za wyjątkiem tych świetlnych) nie wymaga pozwolenia na budowę, a wyłącznie zgłoszenia. Przy czym, należy pamiętać, że z całokształtu przepisów ustawy Prawo budowlane wynika, że takie instalowanie obejmuje wyłączenie obiekty reklamowe, które nie są trwale związane z gruntem.
Na gruncie orzeczeń Sądów administracyjnych, jakie zapadały w podobnych stanach faktycznych (gdy inwestorzy instalowali różnego rodzaju nośniki reklamowe, próbując to zrobić wyłącznie na podstawie zgłoszenia, a nie pozwolenia na budowę) wyłania się takie rozumienie cytowanego powyżej przepisu:
- Kluczowe znaczenie miało zatem ustalenie, czy roboty budowlane przy ww. urządzeniu reklamowym polegały na „instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych” w myśl art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c ustawy Prawo budowlane, czy też były robotami polegającymi na budowie „budowli” objętej obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę. W ocenie Sądu, rację ma organ wskazując, że ustawa Prawo budowlane nie wskazuje jakie przesłanki przesądzają o uznaniu obiektu budowlanego za trwale związany z gruntem, bo nie definiuje tego terminu. Opierając się na definicji słownikowej przez „instalowanie” należy rozumieć zakładanie, montowanie jakiegoś urządzenia technicznego (w nowym miejscu). Zatem pojęcie to odnosi się do sposobu, rodzaju działania, w wyniku którego powstaje nowy obiekt. W konsekwencji zakres prac, jakie winny być wykonane przy realizacji urządzenia zawsze będzie wynikał z konkretnej sytuacji, na którą wpływa wielkość tego urządzenia, ciężar jak i miejsce posadowienia. Inny bowiem charakter będą miały prace przy wykonywaniu urządzenia wolno stojącego o wadze kilku kilogramów i wysokości jednego metra, a inny urządzenia o kilkuset kilogramowej wadze i wysokości kilkunastu metrów. Tym samym to wielkość obiektu, jego masa i względy bezpieczeństwa decydują o przyjęciu, czy może być on urządzeniem reklamowym wolnostojącym, trwale związanym z gruntem, czy obiektem wolnostojącym nietrwale związanym z gruntem. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, w którym podkreśla się, że o tym, czy obiekt jest trwale związany z gruntem nie przesądza sposób, w jaki posadowiono go w gruncie, czy na gruncie, jak również technika w jakiej tego dokonano. O trwałym bądź nietrwałym związaniu obiektu budowlanego z gruntem nie decyduje też technologia wykonania fundamentu oraz możliwości techniczne przeniesienia tego obiektu w inne miejsce. Podstawowe znaczenie ma natomiast ustalenie, czy posadowienie jest na tyle trwałe, że opiera się czynnikom mogącym zniszczyć ustawioną na nim konstrukcję i zapewnia bezpieczeństwo. O tym, czy dane urządzenie reklamowe jest trwale związane z gruntem w istocie decydują więc jego parametry techniczne.
- Kierując się powyższym, należało podzielić stanowisko organów, że przedmiotowy nośnik reklamowy jest urządzeniem reklamowym trwale związanym z gruntem. Świadczy o tym ewidentnie: zamocowanie słupów projektowanej konstrukcji kratowej w ośmiu blokach balastowych o wymiarach 1,80 m x 1,80 m x 0,56 m (2 x 0,28 m) każdy, posadowionych na poziomie gruntu, długość całkowita konstrukcji stalowej – 18,23 m, wysokość – 8,12 m, szerokość – 5,69 m i powierzchni bocznej (dla wymiarów banera) – 18,0 m x 6,0 m. Wzniesienie takiego nośnika reklamowego stanowi zatem budowę, o której mowa w art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane, a nie instalację tablic i urządzeń reklamowych, o której mowa w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c ww. ustawy, jak wskazywała strona skarżąca. W ocenie Sądu, mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że zasadnie zatem organy wskazały, że przedmiotowe urządzenie reklamowe, ze względu na swoje rozmiary i parametry techniczne, wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.
- Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający sprawę w tym składzie podziela pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 3 września 2009 r., sygn. akt II OSK 1331/08, zgodnie z którym użycie zwrotu „instalacja” w kontekście art. 29 ust. 2 pkt 6, 14 i 15 Prawa budowlanego wskazuje, iż odnosi się on do robót budowlanych polegających na instalowaniu na obiektach budowlanych. Kwalifikacja prawna tego z jakim rodzajem/typem urządzeń reklamowych mamy do czynienia w danej sprawie, należy do organu architektoniczno-budowlanego, który jest właściwy do wydania pozwolenia na budowę, jak i do wniesienia sprzeciwu. Przepis art. 29 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego ma więc wyłącznie zastosowanie do urządzeń reklamowych innych niż te, które są budowlami zgodnie z art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego.Podkreślenia wymaga, że jak wypowiedział się już NSA w wyroku z dnia 11 stycznia 1999 r., sygn. akt II SA 1617/98 (Lex nr 46756), dla przyjęcia trwałego związania z gruntem nie ma znaczenia okoliczność posiadania przez obiekt fundamentów, czy też wielkość zagłębienia w gruncie. Istotne jest bowiem czy posadowienie jest na tyle trwałe, że opiera się czynnikom mogącym zniszczyć ustawioną na nim konstrukcję, uniemożliwiające jej przesunięcie w inne miejsce czy zniszczenie przy silnych wiatrach.
- W myśl art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c Prawa budowlanego, nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, o którym mowa w art. 30, wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Należy podkreślić, że zawarty w art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c Prawa budowlanego wyraz „instalowanie” odnosi się wyłącznie do wykonywania robót budowlanych polegających na umocowaniu (połączeniu, złączeniu) jakiegoś elementu do istniejącego już podstawowego obiektu budowlanego (istniejącej już konstrukcji nośnej). Wprawdzie pojęcie „instalowania” nie jest zdefiniowane Prawie budowlanym, jednakże określając jego zakres znaczeniowy odnieść się należy zarówno do znaczenia tego słowa w języku potocznym, jak i do sposobu użycia go przez ustawodawcę w innych przepisach ustawy Prawo budowlane. I tak zarówno definicje słownikowe pojęcia „instalowania czegoś”, jak również jego potoczne rozumienie, zakłada każdorazowo związek techniczny lub funkcjonalny z istniejącym (funkcjonującym) wcześniej obiektem (rzeczą). Natomiast pojęcie „instalowanie” jest przez ustawodawcę używane w ustawie Prawo budowlane zawsze w sposób zakładający związek instalowanego elementu (urządzenia) z istniejącym już obiektem np. instalowanie krat na obiektach budowlanych, instalowanie urządzeń na obiektach budowlanych (por. wyrok NSA z 26 lutego 2020 r. sygn. akt II OSK 1066/18 i orzecznictwo w nim powołane, dostępne w Internecie w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem www. orzeczenia.nsa.gov.pl). W świetle powyższego trafne jest spostrzeżenie organu, że instalowanie urządzeń reklamowych w rozumieniu art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c Prawa budowlanego nie obejmuje wykonania nowego obiektu, w nowym miejscu, lecz zawiera tylko takie prace budowlane, które są związane z już istniejącym obiektem, i nie są budową w rozumieniu art. 3 pkt 6 ww. ustawy. Przepis ten ma bowiem wyłączne zastosowanie do urządzeń reklamowych innych niż te, o których mowa w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego (por. wyroki NSA z 4 lutego 2014 r. sygn. II OSK 2989/12, z dnia 10 września 2010 r. sygn. akt II OSK 1360/09 i z dnia 11 maja 2012 r. sygn. akt II OSK 323/11, dostępne w Internecie).Tymczasem, według załączonego do zgłoszenia opisu projektowanego obiektu, sporna inwestycja ma polegać na wykonaniu elementu wsporczego o długości całkowitej konstrukcji stalowej – 18,23 m, wysokości – 8,12 m, szerokości – 5,69 m i powierzchni bocznej – 18 m x 6 m do którego dopiero mocowane będą wymienne banery reklamowe. Słupy konstrukcji kratowej będą zamocowane w ośmiu blokach balastowych, posadowionych na poziomie gruntu. Nie ulega więc wątpliwości Sądu, że w wyniku wskazanych prac budowlanych powstaje „od podstaw”, w określonym miejscu, nowy obiekt o znacznych gabarytach, stanowiący budowlaną i techniczno – użytkową całość, a zatem nie znajduje tu zastosowania omawiany art. 29 ust. 3 pkt 3 lit. c Prawa budowlanego. Słusznie też uznał organ odwoławczy, że objęte zgłoszeniem urządzenie reklamowe, wbrew sugestiom skarżącej, nie stanowi tymczasowego obiektu budowlanego, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy. Należy bowiem zauważyć, że istotnym elementem wpływającym na możliwość objęcia obiektu tymczasowego procedurą zgłoszenia, a nie uzyskiwania pozwolenia na budowę, jest cecha braku trwałego związania tego obiektu z gruntem, która musi wynikać z uwarunkowań danej budowy, jej parametrów, konstrukcji i posadowienia.
Nośnik reklamowy, który nie jest trwale związany z gruntem podlega tylko i wyłącznie zgłoszeniu.
W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres, miejsce i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć:
1) oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.
2) odpowiednie szkice lub rysunki – w zależności od potrzeb;
Co jednak istotne, zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu w tym terminie.